Bài viết sẽ tập trung phân tích chuyên sâu các công nghệ của Metis. Mời bạn đọc “Tổng quan về Metis” để tìm hiểu các thông tin cơ bản về dự án như: nhà đầu tư, tokenomics, cơ hội săn airdrop,…
1. Metis là gì?
Metis là một Layer 2 theo mô hình Rollups trên Ethereum, cung cấp một nền tảng bảo mật, phi tập trung và dễ mở rộng hơn cho các Dapps. Mục tiêu chính là cải thiện khả năng mở rộng, giảm chi phí, từ đó đẩy nhanh tốc độ sự phát triển của Web3. Giải pháp này của Metis không chỉ dành cho những người đam mê Web 3.0 mà còn dành cho các developers dày dạn kinh nghiệm, cho phép kết hợp đa dạng các dự án.
Mạng cung cấp một số tính năng chính, bao gồm cầu nối NFT kết nối mạng chính Andromeda với Ethereum, giải pháp lưu trữ hiệu quả cho NFT (Storage), khuôn khổ cho các công ty phi tập trung (Decentralized Autonomous Companies – DACs) và các công cụ phần mềm trung gian (Middleware) hỗ trợ các developers quản lý hợp đồng thông minh.
Metis L2 hoạt động thông qua token gốc METIS, đóng vai trò then chốt, được sử dụng cho phí giao dịch, staking để trở thành sequencer (trình sắp xếp dữ liệu) và khuyến khích xử lý các bằng chứng gian lận (fraud-proof challenge). Metis hướng đến xây dựng hệ sinh thái hoàn hảo để hợp tác phi tập trung và không cần tin tưởng ai, trên nền tảng bảo mật bởi Ethereum.
2. Công nghệ của Metis có gì?
Mạng P2P phi tập trung (Decentralized P2P Network): bao gồm tất cả các thực thể, như Sequencer (tạm dịch trình sắp xếp thứ tự) và Verifier (tạm dịch trình xác minh).
Hybrid Rollups: kết hợp giữa Optimistic Rollups và Zero-Knowledge Rollups (zk Rollups), công nghệ này sẽ giảm đáng kể thời gian rút tiền, cho phép người dùng truy cập tài sản sau vài phút thay vì vài ngày.
- Optimistic Rollups: tương thích với EVM, tiết kiệm chi phí và cung cấp xác nhận giao dịch nhanh. Các hạn chế chính bao gồm thiếu tính tất định (Finality) của giao dịch, do tất cả rollups cần có khoảng thời gian 7 ngày để có được tính tất định bên cạnh trong trường hợp cần thực thi bằng chứng gian lận. Điều này cũng hạn chế khả năng người dùng rút tiền từ Optimistic Rollups sang Ethereum, vì phải mất 7 ngày để chuyển tiền.
- Mặt khác, Zero-Knowledge Rollups cực kỳ an toàn, kháng tập trung hoá và cung cấp tính tất định gần như ngay lập tức, hiện đang được coi là tương lai của rollup. Tuy nhiên, zk Rollups cũng có những hạn chế riêng, bao gồm xác nhận giao dịch chậm hơn, độ phức tạp cao, khả năng tương thích EVM kém và chi phí giao dịch cao hơn so với Optimistic Rollups.
Metis xây dựng Hybrid Rollups bằng cách sử dụng hạ tầng Optimistic Rollup và triển khai zk Rollups cho hạ tầng Optimistic Rollup này, thời gian hoàn thành tính tất định giao dịch sẽ giảm từ 7 ngày xuống còn khoảng 4 giờ. Metis tự tin triển khai Hybrid Rollup bằng cách sử dụng zkMIPS, một loại rollup mới này sẽ bao gồm các trình xác minh dựa trên zk-STARK.
zk-STARK (viết tắt của Zero-Knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge) là một loại zk proof thay thế cho zk-SNARK (Zero-Knowledge Succinct Non-interactive Argument of Knowledge) nhờ vào chi phí rẻ, an toàn với máy tính lượng tử.
Máy ảo MVM: Metis Virtual Machine (MVM) tương đương EVM trên Ethereum, đi kèm cải tiến khi tách biệt chức năng tính toán và lưu trữ, đảm bảo khả năng tương thích với các ứng dụng và công cụ trên Ethereum mà vẫn nhận được các lợi ích giảm phí và thời gian chờ rút tiền trên Metis. Bên cạnh đó, các developers quen thuộc với Ethereum có thể triển khai và quản lý ứng dụng của họ trên Metis một cách liền mạch.
Quản trị dựa trên cộng đồng (Community Ecosystem Governance – CEG): CEG là một khuôn khổ voting phi tập trung để quản trị chuỗi Metis, trao quyền cho những người sở hữu token Metis tham gia bỏ phiếu và tác động đến hệ sinh thái.
- Giai đoạn hiện tại, người dùng tham gia bỏ phiếu cho các dự án mà họ tin tưởng và giúp chúng trở thành Dự án được cộng đồng xác minh (Community Verified Projects – CVP).
- Trong tương lai, người dùng có thể bỏ phiếu cho nhiều quyết định hơn tác động đến cách hệ sinh thái Metis phát triển (chính sách, nguồn tài trợ,…).
3. Hạ tầng kỹ thuật của Metis
Metis xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật để hiện thực hoá một nền kinh tế phi tập trung:
- Decentralization (Sự phi tập trung): dựa trên giải pháp Optimistic Rollup (với máy ảo MVM và hệ thống kiểm tra Ranger System) độc đáo của Metis.
- Scalability (Khả năng mở rộng): dựa trên giải pháp đa chuỗi, đa máy ảo của Metis sẽ giải phóng khả năng mở rộng mạnh mẽ, linh hoạt, cùng đó, hỗ trợ các DApps dựa trên DACs.
- Functionality (Chức năng): Metis tích hợp tính năng lưu trữ phi tập trung (decentralized storage) vào mạng chính. Lưu trữ phi tập trung được tích hợp sẽ không chỉ cải thiện hiệu suất mà còn bổ sung nhiều không gian chức năng cần thiết để kích hoạt các DApps trên Web3 (hoặc lai giữa Web2 và Web3), cũng như nền tảng thế giới ảo Metisverse.
- Usability (Khả năng sử dụng): Metis sẽ triển khai khung phần mềm trung gian (middleware) Polis và quy trình khởi tạo các DACs dạng plugin để thu hút người dùng mới tham gia mà không gặp khó khăn trong việc phát triển trên blockchain.
3.1 Decentralized Sequencer
Metis triển khai Sequencer pool phi tập trung nhằm hướng tới nâng cao tính bảo mật và phi tập trung cho người dùng của mình, ngăn chặn các tác nhân giả mạo hoặc chi phối mạng. Điểm yếu chính của Sequencer tập trung là rủi ro tập trung hoá, sắp xếp khác trật tự ban đầu và tính hiện hữu (Liveness) trên mạng lưới. Sequencer phi tập trung sẽ giải quyết các vấn đề trên, góp phần tạo nên một mạng lưới minh bạch và ổn định hơn. Ngày 14/03/2024, Metis thông báo dự án đã triển khai thành công phiên bản Alpha của Decentralized Sequencer.
Sequencer là một cơ chế giúp xác định thứ tự của các giao dịch hoặc các hoạt động trên chuỗi. Sequencer giải quyết thách thức khi hai hoặc nhiều giao dịch xảy ra xung đột với nhau và không thể được đưa vào chuỗi cùng một lúc. Tuy nhiên, đi kèm rủi ro về sự tập trung hoá, nguy cơ bị tấn công và gian lận.
Ở thời điểm hiện tại, chỉ có 2 Sequencer pool do Metis Foundation tài trợ và được điều hành bởi Artemis Finance và Enki Protocol. Trong thời gian tới, sẽ có nhiều node và các LST (Liquid Staking Token) tích hợp mô hình Decentralized Sequencer của Metis.
Theo lược đồ phân loại Rollup do Vitalik Buterin đề xuất, khi Metis hoàn thiện các Decentralized Sequencer thì sẽ được xem là một Rollup hoàn chỉnh các chức năng (Fully Functional Rollup).
3.2 Lưu trữ phi tập trung dựa trên Memolabs
Tính năng lưu trữ phi tập trung dựa trên Memolabs được phát hành và tích hợp vào mạng chính Andromeda vào cuối quý 1/2022. Lưu trữ phân tán được sử dụng cho dữ liệu rollup và các quy trình chống gian lận (fraud-proof challenge). Do đó, nhiều giao dịch có thể được tổng hợp cùng một lúc, dẫn đến giảm đáng kể chi phí giao dịch — từ chi phí hiện tại khoảng 2-3 USD xuống chỉ còn vài cent.
Giải pháp lưu trữ phân tán tương tự IPFS (InterPlanetary File System) này sẽ hỗ trợ tất cả các loại khung API để dễ dàng tích hợp với các DApps muốn lưu trữ gốc trên mạng Layer 2 của Metis.
3.3 Mạng ngang hàng (Peer Network)
Metis phát triển Mạng ngang hàng như một giải pháp chính cho những thách thức tiềm ẩn về tắc nghẽn khi khối lượng giao dịch tăng cao (xảy ra với mạng Polygon và BSC) hoặc dừng mạng khi có node gặp lỗi (xảy ra với Arbitrum và Solana). Với các Peer node, lưu lượng trên mạng có thể được chuyển hướng đến các nút ngang hàng khác nhau trong trường hợp truy cập cao. Bằng cách này, TPS (transaction per second) có thể được điều chỉnh linh hoạt.
Các node được triển khai theo cơ chế phi tập trung, dựa vào cộng đồng. Bằng cách đó, mọi người không còn phải lo lắng về việc AWS hoặc các máy chủ khác ngừng hoạt động nữa. Ngoài ra, các Peer node sẽ hoạt động như một Verifier, cũng như trở thành một phần của các Sequencer pool, sẵn sàng được triển khai dưới dạng Sequencer bất kỳ lúc nào, dựa trên sự đồng thuận mạng.
3.4 Hệ thống kiểm tra (Ranger System)
Metis Ranger được phát hành và tích hợp vào mạng Andromeda vào cuối quý 2 năm 2022. Hệ thống này hoạt động như một layer bổ sung cho tính bảo mật và phi tập trung của mạng, xác minh lại một lần nữa sau quá trình xác minh của các peer node. Ranger system sẽ được phân bổ 5 triệu Metis trong vòng 9 năm cho đóng góp vào mạng lưới.
Các Ranger tham gia staking vào các peer node và thực hiện các công việc xác minh trên chuỗi. Mỗi lô (batch) giao dịch sẽ được nhiều Ranger xác minh. Hệ thống Ranger sẽ được cung cấp bởi cơ sở hạ tầng DAC và hoạt động trên mạng Layer 2 của Metis.
3.5 Cầu nối NFT (NFT Bridge)
Phiên bản NFT Bridge đầu tiên của Metis ra mắt vào cuối tháng 2/2022, cho phép người dùng chuyển NFT của họ từ mạng chính Ethereum sang Metis và ngược lại. Từ đó, người dùng sẽ có thể tận hưởng việc giao dịch NFT với chi phí thấp trên Metis.
Hiện tại cầu nối chỉ hỗ trợ chuyển một NFT trên một lần chuyển đổi, bên cạnh đó người dùng phải chờ 8 ngày để tài sản đến nơi chuyển đổi. Ngoài cầu nối NFT, Metis cũng hỗ trợ chuyển đổi các token qua Metis Bridge và các Bridge từ các bên thứ 3 (Synapse, Wanchain, BoringDAO,…).
3.6 Polis Middleware
Metis xây dựng một lớp phần mềm trung gian có tên Polis, dựa trên các mẫu hợp đồng thông minh có sẵn. Polis là chìa khóa để kết nối người dùng cuối (end user), những người không có kinh nghiệm về blockchain và các nhà phát triển Web2 đến với thế giới Web3. Từ đó, Polis còn tạo điều kiện thuận lợi cho một tương lai đa chuỗi, là chìa khóa để blockchain đi đến mass adoption.
Tại đây, người dùng và các developers có thể xây dựng các DACs với ID duy nhất (để có quyền riêng tư tốt hơn và phù hợp hoạt động kinh doanh thực tế) mà không cần phải lo lắng về việc thay đổi giữa các mạng lưới.
3.7 Reputation Power System (Hệ thống Sức mạnh danh tiếng)
Trong thế giới Web3, chỉ cần có một địa chỉ ví là chưa đủ, để bảo vệ khỏi những tác nhân xấu tiềm ẩn và thưởng những cá nhân đáng tin cậy. Metis xây dựng Hệ thống Sức mạnh danh tiếng – một hệ thống dựa trên NFT hoạt động liên tục để ghi lại các hoạt động on-chain của người dùng. Hồ sơ này được sử dụng như một hộ chiếu trên thế giới Web3, một hợp đồng xã hội hoặc giấy chứng nhận kinh doanh phi tập trung nhằm xây dựng niềm tin và sự hợp tác.
Đọc thêm: Omni Network là gì? Giải pháp kết nối các blockchain Layer 2
3.8 DAC Framework
Metis xây dựng Decentralized Autonomous Companies (DACs) – tạm dịch Các công ty phi tập trung theo tầm nhìn của Vitalik Buterin chia sẻ vào năm 2014, nơi mà các hoạt động kinh doanh phi tập trung được vận hành hoàn toàn trên blockchain.
Metis xem DAC là trung tâm của nền kinh tế trên Web3, nơi mọi cá nhân, cộng đồng hoặc doanh nghiệp nhỏ có thể tạo doanh nghiệp phi tập trung của riêng mình và cộng tác với những người khác trong thế giới Web3. Ở các công ty truyền thống, nguồn lực và con người luôn có giới hạn, DACs có thể phá vỡ các giới hạn này, với blockchain là hạ tầng chính và token là cơ chế thưởng.
Metis DAC sẽ bao gồm tất cả các chức năng của một công ty ngoài đời thực mà quan trọng nhất là cơ chế xây dựng niềm tin và khuyến khích mọi người hành xử một cách hợp tác và đáng tin cậy. Do đó, Metis thiết kế các cơ chế cộng tác, hiến pháp, quy trình, biểu mẫu và các APIs. Tất cả sẽ dựa trên mẫu thức chung là hệ thống Reputation Power. Nhờ đó, bất kỳ ai trong cộng đồng cũng có thể gửi ứng dụng của riêng họ (được phát triển dựa trên API tiêu chuẩn mở) tới DAC App Store và nhận phần thưởng dựa trên mức độ phổ biến của ứng dụng.
4. Các công nghệ của Metis trong tương lai
Hoàn thiện Decentralized Sequencer: như đã đề cập ở trên, Decentralized Sequencer của Metis đang ở phiên bản Alpha chỉ với 2 pool, cần tiếp tục theo dõi để xác định tính phi tập trung thật sự của hệ thống Sequencer này.
Triển khai Hybrid Rollups: công nghệ đột phá mà Metis đã trình bày trong roadmap 2023 cùng Decentralized Sequencer. Optimistic Rollup đã được triển khai, tuy nhiên, tích hợp zk Rollups là một hành trình khó khăn hơn rất nhiều.
Tích hợp CCIP (Chainlink’s Cross-Chain Interoperability Protocol – giao thức tương tác xuyên chuỗi của Chainlink): kết hợp tính năng bảo mật từ của Chainlink, cung cấp giải pháp thay thế cho thời gian chờ rút tiền 7 ngày đối với Optimistic Rollups, tăng tính thanh khoản cho toàn hệ sinh thái.
Tích hợp EigenLayer và Renzo: Metis sẽ là một trong những chuỗi đầu tiên chạy trên Data Availability của EigenLayer. Tính khả dụng của dữ liệu EigenLayer sẽ cho phép Metis cung cấp chi phí giao dịch thấp và giao dịch nhanh chóng. Bên cạnh đó, EigenLayer và Renzo sẽ bổ sung thêm một lớp thanh khoản cho hệ sinh thái, tạo ra kiến trúc staking kép cho mạng Metis (với EigenLayer) và restaking kép (với Renzo).
5. Tổng kết
Thông qua bài viết này, 5Money đã gửi đến các bạn nắm được những thông tin chuyên sâu về công nghệ của Metis, dự án hướng đến trở thành một siêu blockchain dành cho mọi người, cung cấp cho người dùng một mạng lưới an toàn, phi tập trung, thúc đẩy quá trình từ Web2 đi đến Web3.
Mặc dù Metis tuyên bố là Decentralized Sequencer đầu tiên, tuy nhiên, đây chỉ là phiên bản Alpha và chỉ có 2 pool đang vận hành. Cùng với đó, công nghệ Hybrid Rollups đầy táo bạo mà Metis đã trình bày vào năm 2023. Cộng đồng cần có cái nhìn tỉnh táo trước những thông tin mà dự án đưa ra và tiếp tục theo dõi.
Đọc thêm: TOP 4 Layer 2 Ethereum – Cuộc Chiến Của Tứ Trụ Chưa Hồi Kết
Miễn trừ trách nhiệm: 5Money khuyến cáo người đọc phải trang bị kiến thức sâu sắc về thị trường Crypto trước khi tham gia đầu tư. Thông tin trong bài viết không được xem là lời khuyên tài chính, 5Money không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn.
Tham gia Cộng đồng 5 Phút Crypto để thảo luận về kiến thức và kinh nghiệm đầu tư nhé!
