1. Sui là gì?
Sui là một blockchain Layer 1 sử dụng cơ chế Proof of Stake (PoS) và được xây dựng trên ngôn ngữ Move, phát triển bởi các cựu thành viên của dự án Diem (trước đây là Libra) từ Facebook. Dự án đặt trọng tâm vào việc nâng cao trải nghiệm người dùng, với khả năng xử lý lên tới 297,000 giao dịch mỗi giây (TPS) trong điều kiện lý tưởng, cùng mức phí giao dịch cực thấp.
Tương tự như Solana và Aptos, Sui áp dụng mô hình ‘Parallel Execution‘ để nâng cao khả năng xử lý của hệ thống, giúp đạt được tốc độ giao dịch nhanh.
Sui được phát triển bởi Mysten Labs, một tổ chức thành lập vào năm 2021 với sứ mệnh xây dựng các dự án về cơ sở hạ tầng cho không gian Web3.
2. Đội ngũ dự án
Vì Sui được phát triển bởi Mysten Labs nên hầu hết các thành viên cốt lõi đều thuộc tổ chức này.
Evan Cheng | Co-Founder & CEO: Ông có nền tảng học thuật vững chắc với hai tấm bằng Cử nhân và Thạc sĩ ngành Khoa học Máy tính cùng Toán học. Ông sở hữu hơn 12 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ, từng làm việc 10 năm tại Apple, 2 năm tại Meta, và đảm nhận nhiều vị trí lãnh đạo cấp cao tại các tập đoàn lớn khác.
Adeniyi Abiodun | Co-Founder & CPO: Trước khi đồng sáng lập Mysten Labs, Adeniyi từng giữ vai trò Nghiên cứu và Phát triển (R&D) tại Meta, tập trung vào các dự án blockchain như Mạng lưới Diem (hay còn gọi là Libra) và ngôn ngữ lập trình Move.
George Danezis | Co-Founder & Chief Scientist: Ông tốt nghiệp Thạc sĩ Khoa học Máy tính tại Đại học Cambridge. Trước đây, ông từng giảng dạy tại Đại học Cambridge và Đại học London, đồng thời đảm nhận vai trò Nghiên cứu viên tại các tập đoàn lớn như Meta và Microsoft.
3. Nhà đầu tư
Sui đã huy động thành công 385,37 triệu USD từ các quỹ đầu tư và các đợt bán IEO – một con số ấn tượng, giúp dự án trở thành một trong những thương vụ gọi vốn lớn nhất trong thị trường crypto cho đến nay với sự tham gia của các ông lớn hàng đầu như: Binance Labs, a16z, Coinbase Ventures, Circle,..
Chi tiết các vòng gọi vốn:
- 06/12/2021: Huy động thành công 36 triệu USD do a16z dẫn đầu cùng với sự tham gia của Lightspeed Ventures, Electric Capital, SamsungNext, Slow Ventures,…và các quỹ khác.
- 08/09/2022: Vòng Series B huy động được 300 triệu USD được dẫn đầu bởi FTX Ventures cùng hàng loạt các ông lớn khác như a16z, Coinbase Ventures, Binance Labs, Circle,…và các quỹ khác.
Chi tiết các đợt bán token:
- 23/4/2023 — 24/4/2023: IEO trên Kucoin, OKX, Bitforex với số tiền tổng cộng thu về 47 triệu USD.
- 01/05/2023 — 03/05/2023: IEO trên Bybit thu về 2,82 triệu USD.
4. Sản phẩm của Sui là gì?
4.1 Sản phẩm của Sui
Sui cung cấp cho các nhà phát triển một nền tảng, cơ sở hạ tầng để phát triển các dApps. Ngoài mạng lưới Layer 1 là trung tâm, Mysten Labs còn phát triển thêm các sản phẩm vệ tinh khác như Sui Bridge, Walrus (giải pháp Data Availability), Sui Wallet và Stashed.
- Sui Bridge: Là cầu nối gốc được phát triển với mục đích tăng cường khả năng tương tác giữa Sui và Ethereum. Hiện tại chỉ hỗ trợ các tài sản như ETH, wBTC, USDC và USDT.
- Walrus: Được thiết kế giúp lưu trữ dữ liệu không cấu trúc an toàn trên các node phi tập trung, đảm bảo dữ liệu luôn sẵn sàng và đáng tin cậy ngay cả khi có sự cố.
- Sui Wallet: Ví quản lý tài sản trên mạng lưới Sui. Hiện có thể sử dụng trên extension, hệ điều hành iOS và Android. Ngoài lưu trữ tài sản, có thể thực hiện các tính năng cơ bản như Swap, Stake,..
- Stashed: Là một ví blockchain nhưng được tích hợp thêm tính năng zkLogin. Thay vì phải tạo bằng private key thì cho phép tạo bằng tài khoản web thông thường (ví dụ: Google & Twitch).
4.2 Những điểm nổi bật khi nhắc đến Sui
Move
Move ban đầu được thiết kế dành riêng cho blockchain Diem của Meta (trước đây là Facebook), mang đến sự kết hợp hoàn hảo giữa bảo mật, hiệu suất và tính linh hoạt. Ngôn ngữ này đặc biệt phù hợp cho các blockchain đòi hỏi khả năng xử lý khối lượng giao dịch lớn cùng mức độ an toàn cao.
Tính tới thời điểm bài viết, đã có một số dự án sử dụng Move như Sui, người anh em Aptos, Movement và Mango Network.
Parallel Execution (Thực thi song song)
Parallel Execution là mô hình mà Sui sử dụng để phân loại các giao dịch và thực thi chúng đồng thời với nhau. Điều này sẽ giúp tăng đáng kể thông lượng hệ thống của Sui, khi đó các giao dịch sẽ được thực thi nhanh hơn. Theo nghiên cứu từ dự án, mạng lưới có thể đạt được 290,000 TPS trong điều kiện thích hợp.
Điểm khác biệt so với Solana hay Aptos là tất cả các đối tượng trên mạng Sui đều được gắn với một ID riêng biệt, điều này cho phép hệ thống có thể nhận diện dễ dàng các giao dịch có xung đột hay không và cho phép xử lý song song.
zkLogin
zkLogin là một giải pháp xác thực Web3 tiên tiến, cho phép người dùng đăng nhập vào các ứng dụng blockchain bằng tài khoản từ các nhà cung cấp phổ biến như Google, Facebook hay Twitch. Điều này giúp người dùng dễ dàng tiếp cận không gian Web3 mà không cần tạo ví mới phức tạp.
zkLogin được thiết kế để cân bằng giữa tính tiện lợi, bảo mật và quyền riêng tư, mang lại trải nghiệm mượt mà cho cả người dùng mới lẫn người dùng đã kinh nghiệm trên blockchain. Mục đích của giải pháp này là đưa người dùng Web2 chuyển đổi sang Web3 một cách dễ dàng.
Phí giao dịch thấp
Sui có cơ chế tính phí đặc biệt, không bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường. Cụ thể, các validator sẽ bỏ phiếu để xác định mức phí cố định, áp dụng trong 24 giờ. Nhờ đó, người dùng không phải lo lắng về việc phí giao dịch tăng đột ngột khi nhu cầu tăng cao.
Việc các validator tự quyết định phí giao dịch có dẫn đến thông đồng đẩy mức phí lên cao? Khi phí giao dịch bị đẩy lên cao so với mức trung bình thời gian trước, phần thưởng cho validator sẽ bị giảm.
4.3 Hệ sinh thái
Nhiều dự án trong hệ sinh thái Sui vẫn ở mức cơ bản và chưa thực sự nổi bật hay có tính độc đáo để cạnh tranh với các hệ sinh thái khác.
Nhìn chung, hệ sinh thái của Sui thời điểm hiện tại đã đầy đủ các mảnh ghép, vì là mạng lưới có hiệu suất cao nên mảng phát triển mạnh mẽ nhất là DeFi và GameFi. Các dự án nổi bật của các mảng nổi như:
- DeFi: NAVI Protocol, Suilend, Scallop, Bluefin, DeepBook,…
- GameFi: XOCIETY, Panzerdogs, Worlds Beyond, Bushi, Byte City,…
- Bridge: Wormhole, Supra, OmniBTC, Cede.Store,…
- Infrastructure: Pyth, Blockvision, Switchboard, Shinami,..
Trong 2024, Sui đã tổ chức Hackathon tầm cỡ toàn cầu đầu tiên, thu hút hơn 300 dự án tham gia. Ngoài ra, còn có các Hackathon được chia theo khu vực, nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng các nhà phát triển. Sắp tới, hệ sinh thái Sui sẽ chứng kiến sự bùng nổ về các dự án sau rất nhiều các sự kiện được tổ chức.
5. Tokenomics
Token SUI chính thức được phát hành vào 03/05/2023 với tổng nguồn cung được giới hạn ở mức 10 tỷ SUI. Vào thời điểm phát hành có có 5% tổng cung được lưu hành và sẽ mở khoá dần trong những tháng tiếp theo.
5.1 Thông tin Token
Tên Token | SUI |
Blockchain | Sui |
Contract | 0x2::sui::SUI |
Chuẩn Token | ERC-20 |
Mảng | Blockchain Platform |
Tổng cung hiện tại | 2,679,963,749 |
5.2 Token Allocation
- Sui Foundation | 49,73%: Phần này sẽ được sử dụng cho các việc hỗ trợ các nhà phát triển và thúc đẩy hệ sinh thái. Hơn một nửa tổng số token trong mục này sẽ được dành cho các hoạt động sau:
- Chương trình Ủy quyền (Delegation Program): Quỹ sẽ hỗ trợ thiết lập các validator do cộng đồng quản lý. Để đảm bảo stake được phân phối đồng đều giữa các validator trong mạng, Quỹ sẽ ủy quyền một phần stake của mình cho các bên thứ ba đáng tin cậy.
- Chương trình Tài trợ (Grant Programs): Quỹ sẽ cấp phát token trực tiếp cho các nhà phát triển, đại sứ cộng đồng và những người khác tham gia xây dựng trên Sui.
- Nghiên cứu và Phát triển (Research and Development): Quỹ sẽ hỗ trợ việc phát triển thêm giao thức Sui.
- Trợ cấp cho Validator (Validator Subsidies): Quỹ đã dành ra một lượng lớn token để trợ cấp cho phần thưởng stake trong giai đoạn đầu của mạng lưới.
- Community Access Program | 5,88%: Được phân bổ cho nhóm người dùng tham gia trải nghiệm mạng lưới, quản lý cộng đồng,…ở những giai đoạn đầu tiên.
- Binance Launchpool | 0,4%: Được phân bổ trên Binance Launchpool
- Investors | 14%: Dành cho các nhà đầu tư & cố vấn
- Mysten Labs Treasury | 10%: Là đơn vị đứng sau phát triển Sui.
- Early Contributors | 20%: Được phân bổ cho đội ngũ phát triển dự án.
Tính đến ngày 26/9/2024, Sui đã mở khóa tổng cộng 2,679,963,749 SUI, tương đương 26,7% tổng cung đang lưu hành trên thị trường. Và cũng từ thời điểm này, mỗi tháng sẽ có thêm 61 triệu token SUI được mở khóa. Dự kiến, đến tháng 4/2030, toàn bộ lượng SUI sẽ được mở khóa hoàn toàn.
5.3 Token Use Case
Token SUI gồm những tiện ích sau:
- Phí gas: Các hoạt động trên chuỗi đều dùng SUI làm phí giao dịch
- Quỹ lưu trữ: Khi lượng dữ liệu tăng lên, chi phí lưu của các validator từ đó cũng theo. Quỹ này được sinh ra mục đích giảm tải gánh nặng cho các validator.
- Proof-of-stake: Người dùng có thể tham gia vận hành validator bằng cách stake SUI.
- Quản trị: Những người nắm giữ có thể tham gia bỏ phiếu các hoạt động của dự án.
6. Roadmap
Dự án không công bố lộ trình chi tiết. Dưới đây là những cột mốc đáng chú ý của dự án:
- 08/2022: Ra mắt Incentivized Testnet
- 03/2023: Chính thức Mainnet
7. Tiềm năng và rủi ro của Sui
Tiềm năng
- Đội ngũ dự án có chuyên môn cao: Các thành viên cốt lõi của Sui đều là đã có nhiều năm chinh chiến tại các tập đoàn hàng đầu thế giới như Meta, Apple. Điều này giúp dự án tạo ra được những sản phẩm đột phá, cạnh tranh trực tiếp với các dự án khác.
- Backer khủng và nguồn tài chính lớn: Sự hậu thuẫn từ các quỹ đầu tư lớn giúp Sui có uy tín và nguồn lực tài chính mạnh mẽ để phát triển cộng đồng và thu hút nhà phát triển. Điển hình là Hackathon quy mô toàn cầu đầu tiên của Sui vào năm 2024 đã kết thúc cực kỳ thành công, tạo tiền đề cho sự phát triển sau này.
Rủi ro
- Đối thủ cạnh tranh: Không chỉ Layer 1 mà cả các Layer 2 ngày được ra mắt rất nhiều khiến cho miếng bánh bị chia nhỏ. Đối thủ lớn nhất có thể kể đến như Solana, Aptos, Sei, Monad và Movement, đây đều là cách blockchain tập trung vào hiệu suất cao và phí giao dịch thấp.
- Hệ sinh thái chưa nổi bật: Phần lớn các dự án trong hệ sinh thái Sui chỉ thuộc dạng ở mức cơ bản, chưa có nhiều sự nổi bật và mang tính ‘độc nhất’ để có thể cạnh tranh với các hệ sinh thái khác.
- Ngôn ngữ không quen thuộc: Ngôn ngữ Move được tạo ra trong vài năm trở lại đây nên mức độ hiểu biết và quen thuộc của các nhà phát triển không nhiều. Chính vì thế, đây có thể là một rào cản việc thu hút các dự án đến với hệ sinh thái.
8. Kênh thông tin của Sui
9. Tổng kết
Từ khi ra mắt cho đến nay, Sui đã có những bước tiến vượt bậc và dần khẳng định vị thế của mình. Với đội ngũ giàu kinh nghiệm và sự hỗ trợ từ những quỹ đầu tư lớn, tiềm năng phát triển của Sui đang được cộng đồng đánh giá rất cao. Hy vọng bài viết này từ 5Money đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về dự án, giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt hơn.