1. DePIN là gì?
DePIN (viết tắt của Decentralized Infrastructure – Cơ sở hạ tầng phi tập trung), là một hệ thống dùng công nghệ Blockchain để kết nối và chia sẻ tài nguyên vật lý như dung lượng ổ cứng, băng thông mạng, năng lượng…. giữa các cá nhân. Nhờ đó, việc sử dụng tài nguyên trở nên hiệu quả và minh bạch hơn
Ví dụ: Bạn có thể cho thuê một phần ổ cứng không dùng đến của mình qua mạng DePIN, và người khác sẽ trả phí để dùng thay vì phải mua một ổ cứng khác. Tất cả các giao dịch này được ghi nhận trên Blockchain.
Khác với lĩnh vực truyền thống do một tổ chức duy nhất quản lý, DePIN được xây dựng và duy trì bởi nhiều cá nhân và tổ chức khác nhau. Việc này giúp cải thiện quản lý và hoạt động, đồng thời khắc phục nhiều vấn đề của hệ thống tập trung sẽ được nêu ra ở phần sau.
2. Lý do ra đời của DePIN là gì?
DePIN là một phát kiến mới của lĩnh vực Blockchain nhờ các đặc điểm nổi bật sau:
- Tối ưu chi phí: DePIN mang lại chi phí thấp nhờ vào hệ thống phân phối, không cần một tổ chức duy nhất quản lý, từ đó giảm chi phí duy trì và vận hành.
- Hiệu quả sử dụng vốn: DePIN sử dụng vốn hiệu quả hơn bằng cách phân phối vốn ra toàn mạng lưới thay vì đầu tư vào cơ sở hạ tầng đắt đỏ, tiết kiệm chi phí và khuyến khích nhiều người tham gia hơn.
- Cập nhật nhanh chóng: Hệ thống phi tập trung của DePIN cập nhật thông tin nhanh chóng hơn so với các hệ thống tập trung, nhờ vào việc nhiều người dùng và bên liên quan cùng thực hiện cập nhật.
- Phi tập trung hóa hệ thống: DePIN giải quyết vấn đề lạm dụng quyền lực và bảo mật của các hệ thống tập trung bằng cách phân phối quyền lực và trách nhiệm ra toàn bộ mạng lưới, làm cho hệ thống minh bạch hơn và giảm nguy cơ lạm dụng thông tin cá nhân.
Trong 4 ưu điểm nổi bật trên thì tính phi tập trung hóa là đặc tính qua trọng nhất của DePIN khi so với các hệ thống truyền thống.
Trong một hệ thống cơ sở hạ tầng tập trung, tất cả các hoạt động và quản lý đều được thực hiện bởi một tổ chức duy nhất. Ví dụ tiêu biểu là Google Maps. Tất cả dữ liệu bản đồ, cập nhật, và tính năng của ứng dụng này đều do Google kiểm soát hoàn toàn. Điều này có nghĩa là mọi quyết định liên quan đến dịch vụ đều được đưa ra bởi một trung tâm duy nhất, và người dùng phải phụ thuộc hoàn toàn vào tổ chức đó.
Ngược lại, cơ sở hạ tầng phi tập trung – DePIN, cho phép nhiều người cùng làm chủ và xây dựng hệ thống. Một ví dụ điển hình là dự án Hivemapper. Trong mô hình này, người dùng cá nhân có thể đóng góp dữ liệu, chẳng hạn như vị trí địa lý, thông qua thiết bị cá nhân của mình để tạo ra một bản đồ và nhận được phần thưởng cho sự đóng góp của họ.
Điều này tạo ra một mạng lưới phân tán, nơi quyền lực và trách nhiệm không tập trung vào một tổ chức duy nhất mà được phân chia giữa nhiều người.
3. Hệ sinh thái DePIN
DePIN là một ngách rộng lớn bao gồm nhiều lĩnh vực với khoảng 249 dự án được ghi nhận cho đến hiện tại (Theo dữ liệu từ DePINscan của IOTeX). Vì vậy ở bài viết này 5Money sẽ chỉ liệt kê các mảng quan trọng cùng các dự án nổi bật nhất!
3.1 Computation Networks
Computation Network là mạng lưới tính toán trong DePIN, tập hợp các thiết bị được kết nối với nhau thông qua công nghệ blockchain để tạo thành một mạng lưới chia sẻ tài nguyên tính toán.
Render Network
Render Network, một nền tảng kết xuất GPU phi tập trung, cung cấp giải pháp mới cho việc kết xuất hình ảnh 2D, 3D và hoạt hình. Mạng lưới này hiệu quả trong việc kết hợp cung và cầu GPU, đồng thời thúc đẩy việc tái sử dụng các tài nguyên GPU nhàn rỗi, cung cấp cho khách hàng một lựa chọn kết xuất với chi phí thấp hơn.
Bạn có thể cung cấp các GPU cho hệ thống, những người có nhu cầu sẽ kết nối và sử dụng GPU này để truy xuất hình ảnh hoặc các tác vụ xử lý nặng.
IO.net
IO.net là mạng lưới DePIN trên Solana, giải quyết bài toán nan giải về chi phí và tốc độ tính toán trong lĩnh vực AI và ML. Bằng cách tận dụng nguồn lực GPU dư thừa, io.net mang đến cho các doanh nghiệp AI một giải pháp linh hoạt và tiết kiệm.
Với khoản đầu tư Series A trị giá 30 triệu USD từ các quỹ đầu tư hàng đầu như HackVC, Delphi Digital và Multicoin Capital, IO. net là một trong những án nổi bật nhất mảng hiện tại khi được niêm yết trên loạt sàn giao dịch hàng đầu như Binance, Bybit, Crypto. com,…
Ngoài ra còn có các dự án với mô hình tương tự như Cudos và Gensyn: Cả 2 dự án đều cung cấp các thiết bị GPU cho mạng lưới đáp ứng nhu cầu cung và cầu của các thiết bị tính toán.
3.2 Sensor Network
Sensor Network – mạng lưới cảm biến trong DePIN, là một hệ thống các thiết bị được trang bị cảm biến, kết nối với nhau và với mạng blockchain để thu thập dữ liệu từ thế giới bên ngoài. Dữ liệu này sau đó được sử dụng để tạo ra các ứng dụng và dịch vụ phi tập trung đa dạng.
Hivermapper
Hivermapper là nền tảng chuyên dụng để tạo ra các bản đồ 3D chi tiết và thu thập dữ liệu không gian. Cho phép người dùng thu thập thu thập dữ liệu từ các camera hành trình, thiết bị bay không người lái (drone), máy ảnh 360 độ, hoặc các nguồn dữ liệu khác.
Thay vì sử dụng bản đồ của Google Maps. Bạn cũng có thể sử dụng bản đồ 3D của Hivermapper do các users khác cung cấp.
Ngoài ra, còn có các dự án tương tự như
- DIMO: Nền tảng giao thông phi tập trung sử dụng IoT để thu thập và khai thác dữ liệu về phương tiện.
- WeatherXM: Là một mạng lưới thời tiết dựa vào sức mạnh của cộng đồng sử dụng IoT để thu thập để triển khai và duy trì các trạm thời tiết.
3.3 Storage Network
Storage Network, hay còn gọi là mạng lưới lưu trữ dữ liệu được xây dựng và quản lý dựa trên công nghệ blockchain. Thay vì dựa vào các trung tâm dữ liệu tập trung như các công ty công nghệ lớn, Storage Network trong DePIN cho phép bất kỳ ai cũng có thể trở thành nhà cung cấp không gian lưu trữ.
Filecoin
Filecoin là một mạng lưới dữ liệu phi tập trung, được xây dựng trên nền tảng blockchain. Thay vì dựa vào các máy chủ trung tâm của các công ty lớn như hiện nay, Filecoin cho phép bất kỳ ai cũng có thể cho thuê không gian dư thừa trên máy tính của mình để chứa dữ liệu cho người khác.
Đồng nghĩa với việc, nếu bạn đang cần dung lượng để lưu trữ cũng có thể kết nối với Filecoin để thuê dung lượng.
Ngoài ra còn có các dự án với mô hình tương tự Filecoin:
- Arweave: Cung cấp không gian lưu trữ trống cho toàn mạng lưới
- Storj: Lưu trữ dự liệu đám mây phi tập trung
3.4 Wireless Networks
Wireless Networks đề cập đến các hệ thống kết nối không dây được xây dựng và vận hành dựa trên các nguyên tắc phi tập trung của blockchain. Thay vì phụ thuộc vào các nhà cung cấp dịch vụ mạng truyền thống, các Wireless Networks trong DePIN cho phép bất kỳ ai cũng có thể trở thành các node trong mạng lưới, cung cấp kết nối internet và nhận phần thưởng.
Grass
Grass tận dụng băng thông Internet dư thừa và tạo ra một thị trường cho phép người dùng kiếm thêm thu nhập thụ động bằng cách chia sẻ tài nguyên này cho các công ty đang huấn luyện AI.
Tiềm năng của dự án đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư. Sau hai vòng gọi vốn thành công, Grass đã huy động được tổng cộng 4,5 triệu USD. Các nhà đầu tư đáng chú ý bao gồm Polychain Capital, Tribe Capital và NoLimit Holding.
Helium
Helium là dự án tiên phong xây dưng mạng lưới không dây phi tập trung, thu hút người dùng xây dựng Internet thông qua phần thưởng token. Nói cách khác, người dùng có thể đóng góp WiFi hoặc 5G của bản thân lên hệ thống Helium.
Với những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực IoT và AI cùng những thách thức trong các thị trường 5G và WiFi ngày nay, thành công của Helium nằm ở việc sử dụng công nghệ phi tập trung một cách hiệu quả để giải quyết vấn đề chi phí cao của hạ tầng IoT.
4. Tiềm năng và thách thức của DePIN
Tiềm năng
- Tăng trưởng ấn tượng: Theo thống kê số liệu một năm của Artemis Terminal, mảng DePIN đã thể hiện một sự tăng trưởng ấn tượng, nằm trong top 5 các mảng có hiệu suất cao nhất. Với mức tăng trưởng 294%, DePIN chỉ đứng sau RWA. Điều này cho thấy nhu cầu ngày càng tăng đối với các giải pháp hạ tầng phi tập trung.
- Nhu cầu về minh bạch và bảo mật: Sự gia tăng của các vụ vi phạm dữ liệu và lạm dụng quyền lực trong các hệ thống tập trung tạo ra nhu cầu ngày càng cao về các giải pháp minh bạch và bảo mật. DePIN đáp ứng nhu cầu này, từ đó thu hút thêm người dùng và doanh nghiệp tham gia vào mạng lưới.
- Hỗ trợ công nghệ tiên tiến: Sự phát triển không ngừng của công nghệ blockchain và IoT mang đến cơ hội nâng cao hiệu quả và khả năng bảo mật cho DePIN. Việc tích hợp những tiến bộ công nghệ mới giúp hệ thống hoạt động mượt mà và an toàn hơn.
Thách thức
- Khó khăn chuyển đổi: Do thị phần cơ sở tầng tập trung còn rất lớn nên hiện nay mọi người vẫn đang quen dùng bên Web2 và chưa làm quen nhiều với Web3 và ít tiếp xúc với cộng nghệ Blockchain.
- Narrative mới: So với các Narrative trên thị trường, trend DePIN vẫn còn khá mới và chưa thể hiện được nhiều trong các ứng dụng hằng ngày.
- Yêu cầu cao: DePIN yêu cầu người dùng có kiến thức kỹ thuật cao, như hiểu về công nghệ Blockchain và token. Điều này có thể là rào cản lớn đối với những người không có kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ.
5. Tổng kết
DePIN đại diện cho một bước tiến quan trọng trong cách chúng ta xây dựng và duy trì cơ sở hạ tầng. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và nhu cầu ngày càng cao về tính minh bạch và phân quyền, DePIN có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của các hệ thống cơ sở hạ tầng toàn cầu.
Miễn trừ trách nhiệm: 5Money khuyến cáo người đọc phải trang bị kiến thức sâu sắc về thị trường Crypto trước khi tham gia đầu tư. Thông tin trong bài viết không được xem là lời khuyên tài chính, 5Money không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn.
Tham gia Cộng đồng 5 Phút Crypto để thảo luận về kiến thức và kinh nghiệm đầu tư nhé!
