1. Đào Bitcoin Là Gì?
Đào Bitcoin (Bitcoin mining) là quá trình dùng máy tính để giải các bài toán phức tạp nhằm xác nhận và ghi lại giao dịch Bitcoin trên blockchain. Quá trình này được gọi là “Proof of Work“, trong đó các thợ đào cạnh tranh để giải thuật toán.
Khi hoàn thành một khối giao dịch, thợ đào sẽ nhận được phần thưởng gồm phí giao dịch và Bitcoin. Hiện tại, sau lần giảm phần thưởng (halving) vào tháng 4/2024, mỗi khối đào được sẽ được thưởng 3,125 BTC.
Hiện nay, hoạt động đào Bitcoin đã phát triển thành một ngành công nghiệp toàn cầu với quy mô lớn, không còn giới hạn ở các cá nhân đơn lẻ. Các mỏ đào quy mô lớn, thường gọi là trang trại đào Bitcoin, sử dụng công cụ tiên tiến như máy ASICs để tối ưu hóa hiệu suất.
Những trang trại này thường được đặt tại các khu vực có chi phí điện thấp và khí hậu mát mẻ, như Mỹ, Canada, Nga, Kazakhstan và các quốc gia Bắc Âu, nhằm giảm thiểu chi phí vận hành và duy trì hiệu quả đào.
Tuy nhiên, ngành công nghiệp này đang đối mặt với những thách thức đáng kể, bao gồm việc tiêu thụ năng lượng khổng lồ, dẫn đến lo ngại về tác động môi trường và áp lực từ các quy định pháp lý ở nhiều quốc gia. Để tồn tại và phát triển bền vững, các công ty và các nhóm đào Bitcoin đang phải tìm kiếm giải pháp sử dụng năng lượng tái tạo và giảm thiểu khí thải carbon.
2. Đào Bitcoin hoạt động như thế nào?
Đào Bitcoin là quá trình mà các thợ đào sử dụng phần cứng chuyên dụng để giải các bài toán mật mã phức tạp. Mục tiêu của họ là tìm ra một giá trị băm (hash) nhỏ hơn hoặc bằng một giá trị mục tiêu do mạng Bitcoin đặt ra. Quá trình này đòi hỏi việc thử liên tục các giá trị khác nhau cho đến khi tìm ra một kết quả hợp lệ.
Thợ đào đầu tiên giải được bài toán này sẽ được quyền thêm một khối mới vào chuỗi khối và nhận phần thưởng bằng Bitcoin. Hoạt động này không chỉ tạo ra Bitcoin mới mà còn giúp xác minh và bảo mật các giao dịch trên mạng lưới.
Ví dụ đơn giản bằng trò chơi đoán số: Bạn chọn một số từ 1 đến 100 và yêu cầu bạn bè đoán. Họ không cần đoán chính xác, chỉ cần đoán một số nhỏ hơn hoặc bằng số bạn chọn. Ví dụ, nếu bạn chọn 19 và bạn bè đoán 21, 55, và 83 đều thua vì lớn hơn 19. Nhưng nếu họ đoán 16, người đoán 16 sẽ thắng vì số này nhỏ hơn hoặc bằng 19.
Trong trường hợp này, số 19 mà bạn đã chọn đại diện cho hàm băm mục tiêu mà mạng Bitcoin tạo cho một khối và các dự đoán ngẫu nhiên từ bạn bè của bạn là dự đoán từ các thợ đào. Trên thực tế việc khai thác Bitcoin cũng tương tự nhưng ở quy mô lớn hơn và phức tạp hơn rất nhiều.
3. Cách đào Bitcoin
Đây là quy trình cơ bản để tham gia đào Bitcoin:
3.1 Chuẩn bị
Đầu tiên bạn cần tạo ví lưu trữ Bitcoin, thường sẽ là dưới 1 trong 2 dạng là ví lạnh (lưu trữ trên các thiết bị phần cứng), 2 là ví nóng (ví điện tử). Tuy nhiên, ví lạnh được ưu tiên hơn bởi đặc tính bảo mật cao và có khả năng lưu trữ số lượng lớn Bitcoin một cách an toàn.
Để khai thác Bitcoin, bạn cần có một hệ thống cơ bản bao gồm: không gian lắp đặt, nguồn điện ổn định, kết nối mạng và các thiết bị khai thác chuyên dụng như máy ASIC – những máy tính được thiết kế riêng cho mục đích giải các thuật toán để đào Bitcoin.
Giá của các máy ASIC cũng khá cao và thay đổi đáng kể tùy thuộc vào thông số kỹ thuật và thuật toán mà chúng được thiết kế để hỗ trợ đào. Mức giá thấp nhất của máy ASIC là từ 2.000 USD/máy.
3.2 Tiến hành đào Bitcoin
Sau khi đã chuẩn bị xong các bạn có thể chọn một trong 2 phương án sau khi tham gia đào:
Phương án 1: Đào Bitcoin cá nhân (Solo Mining)
Bước 1: Sau khi đã chọn cho mình phần cứng phù hợp các bạn tiến hành cài đặt phần mềm đào Bitcoin như CGMiner, BFGMiner, hoặc phần mềm tương thích với thiết bị của bạn.
Bước 2: Kết nối máy đào với mạng lưới Bitcoin để bắt đầu giải thuật toán và cấu hình phần mềm đào để phần thưởng sẽ được gửi trực tiếp vào ví của bạn khi bạn thành công giải thuật toán. Liên tục giám sát hoạt động đào, điều chỉnh các yếu tố như tốc độ quạt và hiệu suất máy đào để đảm bảo hiệu quả.
Với phương án này sẽ có các ưu nhược điểm như sau mà bạn cần chú ý:
- Ưu điểm: Vì tự mình xử lý toàn bộ quá trình đào và giữ tất cả phần thưởng khi giải được block mới mà không cần phải chia sẻ với ai, hiện tại phần thưởng đang là 3.125 BTC
- Nhược điểm: Do mức độ khó của việc đào Bitcoin hiện nay, cơ hội tìm ra block mới cho việc đào đơn lẻ là cực kỳ thấp, đặc biệt nếu bạn không sở hữu phần cứng cực mạnh.
Một yếu tố quan trọng không thể bỏ qua là chi phí đầu tư máy đào ASIC và tiền điện đều rất cao. Gánh toàn bộ chi phí này mà chưa chắc nhận được phần thưởng sẽ là một thách thức lớn. Điều này sẽ được giải thích rõ hơn ở phần sau.
Phương án 2: Đào Bitcoin theo mỏ (Mining Pool)
Bước 1: Các bạn cần chọn một mỏ đào uy tín và đáng tin cậy, ví dụ các mỏ lớn như Slush Pool, Antpool, hoặc F2Pool. Tiếp theo là kiểm trachính sách phí, phần thưởng, và tỷ lệ thành công của pool để chọn được nơi có hiệu suất cao.
Bước 2: Đăng ký tài khoản và kết nối với pool. Các bạn tiến hành tạo tài khoản trên mining pool đã chọn và cung cấp địa chỉ ví Bitcoin để nhận phần thưởng và liên kết phần mềm đào với tài khoản của bạn trên pool.
Bước 3: Cũng tương tự như phương án 1, sau khi đã chọn cho mình pool và phần cứng phù hợp, các bạn tiến hành cài đặt phần mềm đào Bitcoin nhưng lần này, bạn cần cấu hình để kết nối với mining pool để bắt đầu nhận thưởng.
Khác với việc đào đơn lẻ, khi bạn tham gia pool các máy đào của các thành viên trong pool sẽ cùng giải thuật toán để tìm ra block mới. Phần thưởng sẽ được chia theo công suất mà bạn đóng góp vào pool. Với phương án này sẽ có các ưu nhược điểm như sau mà bạn cần chú ý:
Ưu điểm:
- Tăng cơ hội kiếm phần thưởng: Việc đào theo các pool sẽ giúp kết hợp sức mạnh tính toán của nhiều người đào lại với nhau, làm tăng khả năng tìm ra block mới nhanh hơn.
- Thu nhập ổn định: Bạn sẽ nhận được phần thưởng không quá lớn nhưng đều đặn dựa trên công suất đóng góp của mình vào pool.
Nhược điểm:
- Phải chia sẻ phần thưởng: bạn sẽ phải chia sẻ phần thưởng với tất cả các thành viên khác trong pool, nên phần thưởng của mỗi người ít hơn so với việc bạn đào đơn lẻ.
- Phụ thuộc vào pool: Nếu pool có chính sách quản lý không minh bạch hoặc bị tấn công, bạn cũng có thể bị mất phần thưởng hoặc phải chịu các phí ẩn.
Phần lớn người đào hiện nay chọn theo phương án đào mỏ vì tỷ lệ thành công cao hơn và cũng giúp bạn tăng khả năng nhận được phần thưởng đều đặn hơn so với việc tự đào đơn lẻ.
4. Đào Bitcoin đã không còn khả thi với cá nhân nhỏ lẻ
Trước đây, việc đào Bitcoin khá dễ tiếp cận với cá nhân nhỏ lẻ, nhưng hiện tại, với sự phát triển công nghệ và cạnh tranh khốc liệt, việc này đã trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Dưới đây là những lý do chính khiến đào Bitcoin không còn khả thi cho cá nhân nhỏ lẻ:
4.1. Số lượng phần thưởng giảm dần theo thời gian
Bitcoin có nguồn cung tối đa là 21 triệu đồng, và cứ mỗi 4 năm, sự kiện halving sẽ diễn ra, khiến phần thưởng cho thợ đào bị giảm đi một nửa. Điều này giúp kiểm soát lạm phát và giữ giá trị cho Bitcoin. Mặc dù phần thưởng khối giảm theo thời gian, nhưng nếu giá Bitcoin tăng, giá trị thực tế của phần thưởng vẫn có thể duy trì cân bằng.
Dự kiến đến năm 2140, phần thưởng khối sẽ giảm gần bằng 0 và toàn bộ 21 triệu Bitcoin sẽ được khai thác hết. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là mạng lưới sẽ ngừng hoạt động. Thay vào đó, thợ đào sẽ kiếm lợi nhuận từ phí giao dịch và tiếp tục duy trì bảo mật cho mạng lưới thay vì nhận phần thưởng khối như trước.
4.2 Chi Phí Đầu Tư
Để tham gia vào việc đào Bitcoin, bạn sẽ phải tốn rất nhiều chi phí về mặt thiết bị và phần mềm. Các chi phí cơ bản như:
- ASIC: Các thiết bị chuyên dụng như Antminer S19 Pro có giá từ vài nghìn đến hàng chục nghìn USD.
- GPU: Các card đồ họa hiệu suất cao như NVIDIA RTX 3080 có giá từ vài trăm đến vài nghìn USD.
- Phí Tham Gia Mỏ Đào (Mining Pool): Các mỏ đào thường thu một khoản phí từ 1% đến 3% từ lợi nhuận của bạn để duy trì hoạt động và cung cấp dịch vụ. Ví dụ, AntPool và F2Pool đều có mức phí này.
- Điện năng tiêu thụ: Đây là chi phí lớn nhất khi đào Bitcoin. Tiêu thụ điện năng của một máy đào ASIC có thể lên tới hàng trăm watt, thậm chí vài kilowatt. Chi phí điện năng sẽ phụ thuộc vào giá điện tại nơi bạn sinh sống. Ví dụ, Antminer S19 Pro tiêu thụ khoảng 3250W.
- Bảo trì thiết bị: Thiết bị đào cần được bảo trì thường xuyên để đảm bảo hoạt động hiệu quả và kéo dài tuổi thọ. Bảo trì có thể bao gồm việc làm sạch bụi bẩn, thay thế bộ phận hư hỏng, và kiểm tra hệ thống làm mát. Chi phí bảo trì có thể dao động từ vài chục đến vài trăm USD mỗi tháng.
4.3. Sự tập trung hóa trong việc đào
Mặc dù, về lý thuyết thì việc đào Bitcoin hiện tại là có thể nhưng thực tế thì mức độ khả thi mà bạn có thể kiếm lời từ việc này là rất thấp. Đặc biệt, với sự tham gia của các farm đào lớn có quy mô hàng nghìn thiết bị, khả năng cạnh tranh của cá nhân gần như là không thể. Các farm lớn như Foundry, Antpool và F2Pool hiện đang chiếm phần lớn công suất khai thác Bitcoin trên toàn cầu.
Không chỉ vậy, chi phí cho thiết bị và điện năng của bạn cũng không thể cạnh tranh với các farm đào ở các quốc gia có giá điện rẻ. Ngoài chi phí vận hành cao thì thời gian để thu hồi vốn và sinh lợi nhuận của việc đào là rất dài, đôi khi không khả thi nếu giá Bitcoin không tăng mạnh.
4.4. Độ khó khai thác
Độ khó thuật toán (Difficulty) là một yếu tố quan trọng trong việc đào Bitcoin, và nó được điều chỉnh tự động sau mỗi 2016 khối (khoảng 2 tuần) để đảm bảo rằng trung bình mỗi khối mới được tìm thấy sau khoảng 10 phút. Độ khó tăng hoặc giảm tùy thuộc vào tổng sức mạnh tính toán của toàn bộ mạng lưới Bitcoin.
Cụ thể hơn, khi có nhiều máy đào tham gia vào mạng lưới và tổng sức mạnh tính toán (hashrate) tăng lên, độ khó của thuật toán sẽ tăng để đảm bảo rằng số lượng Bitcoin mới được tạo ra vẫn ổn định theo thời gian. Điều này khiến cho việc tìm kiếm một khối mới ngày càng trở nên phức tạp và tốn nhiều tài nguyên hơn. Đối với cá nhân nhỏ lẻ, họ thường không có đủ sức mạnh tính toán để cạnh tranh với các “mỏ đào” lớn sở hữu hàng ngàn thiết bị đào mạnh mẽ.
Để dễ hình dung thì khả năng bạn giành được Giải xổ số Powerball tại Mỹ sẽ cao hơn khoảng 286.000 lần so với việc bạn chọn đúng hàm băm trong một lần thử.
4.5. Rủi ro thị trường
Một trong những lý do bạn cần phải quan tâm nữa đó là sự biến động của thị trường. Giá Bitcoin có thể biến động mạnh và thường xuyên. Sự biến động này có thể do nhiều yếu tố như tin tức thị trường, thay đổi quy định, hoặc các sự kiện kinh tế toàn cầu. Ví dụ, giá Bitcoin đã từng giảm từ hơn 66.000 USD vào cuối năm 2021 xuống dưới 16.000 USD vào năm 2022.
Khi giá Bitcoin giảm, thu nhập từ việc đào Bitcoin có thể không đủ để bù đắp chi phí vận hành vì vì doanh thu của việc đào ngày càng thấp, trong khi độ khó khai thác vẫn cao. Đặc biệt là chi phí điện năng và bảo trì trong quá trình bạn đào coin.
Vì thế việc đào Bitcoin cá nhân hiện nay trở nên không khả thi về mặt kinh tế. Chỉ có các farm đào Bitcoin với quy mô lớn mới có thể duy trì lợi nhuận theo thời gian.
5. Kết Luận
Hiện tại việc tham gia đào gần như là bất khả thi cho cá nhân, vậy nên mọi người cần thật cẩn trọng với những lời kêu gọi tham gia đào Bitcoin. Thông qua bài viết này, 5Money hy vọng các bạn hiểu thêm đào Bitcoin là gì và đã có thêm thông tin về những lợi ích và rủi ro nếu bạn có ý định tham gia.
